In politiek Den Haag zijn plannen om ZZP’ers te verplichten om een arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) af te sluiten. Een wetsvoorstel hiervoor was in de maak. Maar de verplichte AOV gaat er waarschijnlijk nooit komen en dat is maar goed ook.
De plannen voor de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering komen van Karien van Gennip, de (inmiddels demissionair) minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De bedoeling was om het wetsvoorstel in het eerste half jaar van 2024 naar de Tweede Kamer te sturen. Door de val van het kabinet loopt dit vertraging op en de vraag is of het nieuwe kabinet de plannen door wil zetten. Deze rammelen namelijk aan alle kanten.
Het idee achter de verplichte verzekering is dat de overheid zelfstandigen wil beschermen tegen de gevolgen van arbeidsongeschiktheid. Nu bepalen ZZP’ers zelf hoe ze zich beschermen tegen eventuele arbeidsongeschiktheid. Dit kan bijvoorbeeld door zelf geld te reserveren of te investeren, deel te nemen aan een broodfonds of door zelf een verzekering af te sluiten. Sommige ZZP’ers reserveren niets en hopen op het beste. De overheid wil een einde maken aan deze vrijheid van ZZP’ers en vindt het nodig om hen een verplichte verzekering op te leggen.
Het gaat om een standaard arbeidsongeschiktheidsverzekering voor ZZP’ers met een premie van maximaal 200 euro per maand. De uitkering bij arbeidsongeschiktheid bedraagt minimaal 70 procent van het laatst verdiende inkomen, met een maximum van 143 procent van het wettelijke minimumloon. De wachttijd bij deze verzekering is 12 maanden. Dat betekent dat je, als arbeidsongeschikt bent geworden, pas na een jaar recht hebt op uitkering. Daarvoor ben je nog zelf verantwoordelijk voor het opvangen van inkomstenverlies als gevolg van arbeidsongeschiktheid.
Het doel van de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering is om zelfstandigen te beschermen. Maar als we naar de cijfers kijken, blijkt dat de verzekering geen enkele bescherming biedt. Bij uitkering krijgen ZZP’ers die arbeidsongeschikt geraakt zijn maximaal 143 procent van het wettelijke minimumloon uitbetaald. Voor veel ZZP’ers is 143 procent van het wettelijk minimumloon een aanzienlijk lager bedrag dan hun huidige inkomen. Hiermee gaan ze, ondanks de ‘bescherming’, alsnog failliet.
Ook ZZP’ers met een laag maandinkomen zijn niet geholpen met de verplichte verzekering. Voor hen is een standaard premie van 200 euro per maand een flinke kostenpost. Dit maakt het voor ZZP’ers die weinig uren maken nauwelijks de moeite waard om nog te werken.
De nieuwe AOV is niet voor alle zelfstandigen verplicht. Er zijn een paar uitzonderingen. Ten eerste geldt de verplichting niet als je naast ondernemer ook in loondienst bent. Alleen wanneer je voor de inkomstenbelasting meer dan 50 procent van je inkomen als ZZP’er verdient, ben je verplicht om de AOV af te sluiten. Daarnaast vallen ZZP’ers die een bv hebben buiten de regeling.
Zelfstandigen die een bv hebben vallen buiten de regeling. De invoering van een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering kan ertoe leiden dat veel ZZP’ers overstappen van eenmanszaak naar een bv. Ook omdat het tegenwoordig niet meer zo moeilijk is om een bv te beginnen. Eerder had je een hoop eigen startkapitaal nodig had om een bv te starten, nu betaal je enkel de kosten voor de oprichtingsakte. Als de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor ZZP’ers er komt, bestaat de kans dat het aantal eenmanszaken daalt en het aantal bv’s toeneemt.
Het plan van (demissionair) minister Van Gennip was om het wetsvoorstel voor de verplichte AOV voor ZZP’ers in het eerste half jaar van 2024 naar de Kamer te sturen. In theorie kan de wet dan per 1 januari 2025 ingaan, al duurt het langer als er een opt-outregeling meegenomen wordt.
Maar de kans is zeer klein dat de wet er daadwerkelijk komt. In de Eerste Kamer is geen steun voor de plannen, dus daar zou de wet waarschijnlijk stranden. En na de val van het kabinet is de vraag of het wetsvoorstel nog ingediend wordt. De kans lijkt groot dat het plan voor de verplichte AOV voor ZZP’ers belandt waar het volgens Mekano hoort: in de prullenbak.